Coco Chanel

Gabrielle Bonheur Chanel ( ur. 19.08.1883 r. - zm. 10.01.1971 r. ) przez prawie sześć dziesięcioleci wywierała ogromny wpływ na paryski świat mody. Gdy miała 6 lat matka osierociła ją i czwórkę jej rodzeństwa. Opieką nad dziećmi początkowo zajął się ojciec będący wędrownym kupcem, ale szybko został zmuszony przekazać ją najbliższej rodzinie. Gabrielle została oddana do przyklasztornego sierocińca w Aubazine, gdzie przebywała do roku 1900. Następne 2 lata spędziła w szkole prowadzonej przez siostry zakonne w Moulins. Tam nauczyła się szyć. Spędzając wakacje z ciotkami zainteresowała się sztuką kapeluszniczą.

Mając 20 lat zatrudniła się jako szwaczka w Moulins w sklepie ze strojami ślubnymi, ubrankami dla dzieci oraz odzieżą dla kobiet. Praca ta nieco nużyła Gabrielę. Szukając odmiany wieczorami występowała w kawiarni muzycznej 'La Rotonde' ( 1905 - 1908 ). Wykonywany tam szlagierowi 'Kto widział Coco w Trocadero ?' dał jej przydomek 'Coco'. Kawiarnia ta była wówczas tłumnie odwiedzana przez członków francuskiego regimentu kawaleryjskiego i artystów. Niewątpliwie zawarte wówczas przyjaźnie miały wpływ na jej stylistyczne ewolucje, często inspirowanych modą męska, strojów.

Dzięki wsparciu swych bliskich przyjaciół : bogatego oficera kawalerii Etienne Balsana oraz brytyjskiego sportsmena Arthura 'Boya' Capela w roku 1909 Mademoiselle zaczęła sprzedawać kapelusze według własnych projektów w sklepie kapeluszniczym w Paryżu przy 160 boulevard Malesherbes. Były to przede wszystkim toczki oraz 'cloches', czyli kapelusze w kształcie hełmu. Jej, jak na owe czasy, pełne prostoty kapelusze odniosły sukces i znalazły klientelę wśród wyższych sfer. Jak wspomina 'The Delineator' z roku 1897 kapelusznictwo stawało się coraz bardziej uznawaną w towarzystwie drogą kariery dla młodej kobiety.

Wkrótce sklep okazał się zbyt mały, ale Etienne odmówił jej pożyczki na jej własny sklep. Wybawcą okazał się Arthur Capel, który wyasygnował sumę potrzebna na otwarcie sklepu przy 21 rue Cambon.

W roku 1913, także dzięki wsparciu finansowemu 'Boya', Chanel otworzyła butik przy rue Goutaut w normandzkim kurorcie Deauville, w którym prócz kapeluszy, zaczęła sprzedawać ubrania o fasonach inspirowanych modą męską oraz strojami sportowymi. Podarowany jej pewnego chłodnego dnia przez zapalonego gracza w polo Arthura Capela sweter stał się inspiracja dla jej pierwszego chanelowskiego kostiumu, na który składała się trykotowy marynarski żakiet oraz prosta, luźna spódnica ledwo ukazująca nogi. Za sprawą Coco opalenizna zaczęła być modna wśród wyższych sfer. Gabrielle i jej ciotka Adrienne jako jedyne osoby z towarzystwa zaczynają nosić na plaży chustki zamiast kapeluszy. Toczyła się wojna i Arthur Capel postanowił powrócić do Londynu. Przed wyjazdem zabrał Chanel do innego francuskiego kurortu Biarritz, gdzie przy jego wsparciu w willi Larralde Coco otworzyła swój pierwszy dom mody. Wkrótce dzięki projektom kapeluszy - kubełków, sukien z obniżona talią, damskich swetrów oraz opasek na włosy odniosła ogromny sukces. W czerwcu 1915 r. Coco powróciła do Paryża skąd przesyłała projekty kolekcji do swej siostry Antoinette, która zarządzała domem mody w Biarritz. Okazało się, że wpływy z projektowanych przez nią kolekcji były tak duże, że w już w 1916 r. Chanel mogła spłacić długi zaciągnięte u Arthura Capela.

W tym czasie wypromowała dżersejowy kostium, pierwszy w świecie francuskiej mody, oraz dżersejowe sukienki, które 'Harper's Bazaar' w roku 1916 nazwał 'Chanel's charming chemise dress'. Nazwa ta, lecz w nieco skróconej formie jako 'szmizjerka' przerwała do dziś. Wylansowała styl określany jako 'Chanel look', który jest synonimem elegancji, wygody i prostoty. Projekty prostych, wygodnych strojów z niedrogich materiałów były odpowiedzą na potrzeby emancypujących się kobiet i zmiany społeczne jakie przyniosła I wojna światowa. Nie wymagające gorsetów ubrania były idealnie dopasowane do zmieniającego się stylu życia kobiet, które stawały się coraz bardziej aktywne i niezależne. Tworzyła z myślą o kobietach pracujących zawodowo. Mówiła, że dzięki jej ubraniom 'kobiety będą się normalnie poruszać i żyć'. Dzięki Chanel kobiety mogły przełamać stare konwenanse i odnaleźć nowe sposoby wyrażania siebie. Ich następnym ogromnym atutem była uniwersalność albowiem można je było nosić od rana do wieczora.

Uważając, że i fryzura jest częścią stylu w 1917 r. obcięła włosy na krótko. Kobiety zaczęły ją naśladować.

Arthur Capel zmarł wkrótce po rozstaniu z Coco w skutek wypadku samochodowego. W spadku pozostawił jej 40 000 funtów sterlingów. By ukoić smutek Coco, jej przyjaciółka, znana pianistka, Misia Sert i jej mąż zabrali ją w podróż do Wenecji. Tam Chanel by łatwo wsiadać i wysiadać z gondoli, pokazała się w nieco rozkloszowanych u dołu spodniach. Zaczęła się prawdziwa rewolucja. Kobiety zaczęły nosić spodnie.

W roku 1920 podczas pobytu w Biarritz Chanel poznała Wielkiego Diuka Rosji Dmitrija Pawłowicza. Ich romans trwał przez rok, ale wywarł duży wpływ na jej dalsze kreacje artystyczne. W 1936 r. Chanel została zarejestrowana jako projektantka mody i pod numerem przy 31 na rue Cambon w Paryżu otworzyła swój najsłynniejszy dom mody. Futra i hafty pojawiły się w kolekcjach Coco. Rok później zapragnęła by kobiety nosiły jej perfumy. Poprosiła Ernesta Beaux o stworzenie wyjątkowego zapachu. 'Chcę, aby pachniały kobietą' powiedziała. Perfumiarz posłał do jej paryskiego atelie dwie serie zapachów, noszących numery od 1. do 5. oraz od 20. do 24. Jako, że zaprezentowana 5 maja 1921 r. kolekcja mody odniosła ogromny sukces Coco wybrała próbkę opatrzoną numerem 5. Stąd też i nazwa Chanel Nr 5 tej kwiatowo - abstrakcyjnej kompozycji, w której po raz pierwszy prócz jaśminu z Grasse, ylang ylang i róży majowej, użyto w takiej ilości syntetycznych substancji zapachowych. Perfumy te były prawdziwym przełomem w stosunku do sentymentalnego nazewnictwa, jednokwiatowych kompozycji oraz nadmiernie ozdobionych flakonów tamtej epoki. Coco wybrała dla nich prosty flakon Art. Deco wykonany w hucie w Brosse uważając, iż perfumy mają znacznie większe znaczenie niż ich opakowanie. Uczyniła sztukę z nanoszenia perfum mawiając, iż kobiety winny zraszać nimi te miejsca, w których chciałyby być całowane. Chanel Nr 5 to perfumy - legenda, które rozpoczęły nowa erę w dziejach perfumiarstwa. Marilyn Monroe deklarowała, że są jedyną rzeczą jaką nosi w łóżku. W roku 1924 Coco powierzyła produkcję i dystrybucję perfum Chanel zaprzyjaźnionym biznesmenom Pierre i Paulowo Wertheimerom.

W międzyczasie na prośbę Jeana Cocteau w nowo otwartym Atelie teatralnym w Paryżu stworzyła kostiumy do 'Antygony'. Już wtedy pracowała wśród sław. Scenografię do tego przedstawienia zaprojektował Pablo Picasso, a muzykę skomponował Arthur Honegger.

W roku 1924 w teatrze Champs - Elysees w Paryżu odbyła się kolejna premiera teatralna przy jej współudziale. Jean Cocteau wystawił 'Le Train Bleu'. Sztuka, której akcja toczyła się na riwierze wymagała zaprojektowania kostiumów do tenisa, golfa i do pływania. Chanel wywiązała się ze swego zadania w sposób mistrzowski. Zaprojektowane przez nią stroje kąpielowe z dzianiny, białe, luźne sukienki do tenisa sięgające zaledwie kolan oraz opaski na czoło szybko stały się kanonem obowiązującym na francuskiej riwierze. Współpraca Coco z Jeanem Cocteau trwała przez 14 lat od roku 1923 do roku 1937. Każda premiera była wydarzeniem nie tylko teatralnym, albowiem projektowane przez nią stroje szybko stawały się modne.

W roku 1925 Chanel wraz z takimi sławami jak Patou, Lanvin czy Boulanger uczestniczyła w Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu, na której to zademonstrowano po raz pierwszy nowy kierunek w sztuce dekoracyjnej Art. Deco. Głównym celem tego stylu było przystosowanie projektowania do warunków produkcji masowej. Ulegając temu trendowi La Grande Mademoiselle zaprojektowała i wylansowała w roku 1926 słynną ' little black dress', która przez 'Vogue' została nazwana 'Chanel's Ford'. Owa 'mała czarna', która wkrótce stała się wieczorowym uniformem kobiet to sięgająca do kolan, pozbawiona ozdób sukienka bez kołnierza z długimi, prostymi rękawami wykonana z czarnego krepdeszynu. Sprawiła, że czarny uznawany dotąd za kolor żałoby został uznany za elegancki i modny.

Jesienią 1925 r. podczas wycieczki do Monte Carlo Mademoiselle została przedstawiona Bendowi Or diukowi Westminsteru. Rozpoczął się ich romans. Za jego namową następne 4 lata spędziła w jego angielskich posiadłościach poznając kulturę Anglii i angielską arystokrację. Lata 1926 - 31 ( tzw. okres angielski ) to kolejna ewolucja jej stylu. W tym czasie Chanel inspirowana nową kulturą i jej męską modą wprowadziła do swych kolekcji mody damskiej marynarki sportowe, kamizelki oraz koszule.

Wierzyła, że potrzeba życia w luksusie jest taką samą potrzebą jak potrzeba miłości. Jednak w jej pojęciu luksus wiązał się ze skromnością i umiarkowaniem. Biżuterię wykonana z niedrogich materiałów i sztucznych kamieni wprowadził do świta mody Paul Poiret. Jubiler Madame Gripoux wytwarzała na potrzeby powstałego w roku 1924 sklepu z biżuterią, którego menadżerem był Comte Etienne de Beaumont sztuczne perły i korale. Diuk di Verdura przyłączył się do tego przedsięwzięcia w roku 1927 tworząc dla Chanel niezapomniane kolekcje biżuterii. Biżuterii, którą podobnie jak jej stroje można by nosić przez cały dzień. W tym okresie powstał też projekt kompletu : swetra z rękawami oraz pasującej doń kamizelki, do których Chanel zaproponowała perłowe naszyjniki. Tego nie uczyniła przed nią żadna Angielka. Chanel nie poprzestała na tym. Uznała, że torebka nie musi być noszona w ręce. Dodała do swego słynnego modelu pikowanej torebki złoty łańcuch co umożliwiło kobietom noszenie jej na ramieniu.

Kolekcja Chanel z roku 1929 to pierwsza kolekcja mody sportowej XX w. Pojawiają się w niej modele unisex wełnianych szalów i czapek, które idealnie nadają się na narty oraz wełniane spodnie i śniegowce. Gdy kryzys gospodarczy sięgnął Stanów Zjednoczonych amerykański potentat filmowy Samuel Goldwin postanowił rozpocząć produkcję filmów, które pomogłyby Amerykankom zaadaptować się w nowej rzeczywistości społeczno - ekonomicznej. Nadszedł czas aby zmieniły swój styl życia, a co się z tym wiąże i stroje. W roku 1931 La Grande Mademoiselle otrzymała odeń propozycję przyjazdów do Stanów Zjednoczonych dwa razy do roku wraz ze swymi projektami strojów. Za gażę w wysokości 1 miliona dolarów amerykańskich Chanel projektowała wówczas dla takich gwiazd jak Katherine Hepburn, Grace Kelly, Gloria Swanson czy Elizabeth Taylor. Publiczność przyjęła ją entuzjastycznie, lecz amerykańskim gwiazdom kina nie podobało się, że kolekcje były projektowane tylko przez jedną osobę. Chanel zdecydowała o zerwaniu kontraktu.

Modne ubrania stawały się coraz dostępne nie tylko dla śmietanki towarzyskiej. Rok później Coco została zaproszona przez brytyjska firmę odzieżową do stworzenia kolekcji z bawełny. W londyńskich apartamentach diuka Westminsteru odbył się niezapomniany pokaz strojów balowych i tych, w których bywano na wyścigach wykonanych z batystu, muślinu i organdyny. Biżuteria wykonana z niedrogich materiałów i sztucznych kamieni, szczególnie perły, na stałe zadomowiła się już na salonach. Chanel wpadła jednak na nowy pomysł. Na wystawie w roku 1932 pokazała kolekcję biżuterii wykonanej z metali szlachetnych i prawdziwych drogocennych kamieni. Jej bransoletki i naszyjniki wywołały niemałe zamieszanie. Potem często mieszała sztuczną i prawdziwą biżuterię nosząc ją nawet do strojów sportowych.

Gdy rozpoczęła się II wojna światowa wycofała się z życia zawodowego. Nawiązany w 1941 r. romans z oficerem niemieckim Hansem Guntherem von Dincklage trwał przez 5 lat. Po rozstaniu ze 'Spatzem' Chanel wyjechała do Lozanny w Szwajcarii, gdzie żyła niemal jak na wygnaniu.

2. lutego 1954 r. Mademoiselle nie mogąc znieść bezczynności ponownie otworzyła swój paryski salon. W nowej kolekcji znalazł się tweedowy kostium będący kontynuacją jej idei z lat 20 -tych i 30 - tych. Krótki rozpinany żakiet miał brzegi obszyte kolorową lamówką, rękawy 3, złote guziki z logo 'cc', a spódnica sięgała nad kolana. Odtąd różne jego odmiany pojawiają się w każdej z kolekcji domu mody Chanel stając się na całym świecie obowiązkowym strojem dla dobrze ubranej kobiety. W latach 50 - tych i 60 - tych ponownie pracowała w różnych studiach Hollywood ubierając Audrey Hepburn, Elizabeth Taylor i Anne Baxter. W tym czasie jej stroje stały się bardzo popularne w Stanach Zjednoczonych.

Zmarła w roku 1971 w swym paryskim apartamencie w hotelu Ritz - Carlton. Została pochowana w Lozannie w Szwajcarii. Po jej śmierci w latach 1975 - 1983 dom mody Chanel prowadzili projektanci Gaston Berthelot i Ramon Esparza, a następnie asystenci Yvonne Dudel oraz Jean Cazaubon. Phillipe Guibourge został projektantem konfekcji 'pret - a - porter'. W roku 1983 Karl Lagerfeld został głównym projektantem domu mody Chanel.

Jednak koncern Chanel to nie tylko dom mody i produkcja tekstyliów, okularów, zegarków i biżuterii, ale także laboratoria kosmetyczne, w którym wciąż powstają nowe zapachy i kosmetyki. Po Ernescie Beaux dla Chanel pracował Henri Robert. To on stworzył Pour Monsieur ( 1955 ) oraz Chanel Nr 19 ( 1970 ). Obecnie kreatorem zapachów marki Chanel jest Jacques Polge, któremu zawdzięczamy takie kreacje jak Antaeus ( 1981 ), Coco ( 1984 ), Egoiste ( 1990 ), Allure ( 1996 ), Coco Mademoiselle ( 2001 ) i Chance ( 2003 ). W linii zapachowej powstały też takie kosmetyki jak mydełka, olejki do kąpieli, nawilżające mgiełki do ciała czy mgiełki do włosów. 'Precision' to kompletna linia preparatów pielęgnacyjnych Chanel opracowanych w oparciu o najnowszą wiedzę naukową. Chanel stworzył także pełna gamę kosmetyków kolorowych. Dla Dominique Moncourtoisa, długoletniego dyrektora kreacji makijażu Chanel, makijaż to nie tylko paleta kolorów, ale przede wszystkim efekty jaki produkty do makijażu dają na skórze. Sama Chanel za obowiązkowy akcent w makijażu uważała czerwoną szminkę, bez której nie pokazywała się publicznie. Coco Chanel była odważną, inteligentną kobietą, która na zawsze zmieniła oblicze światowej mody czyniąc jednocześnie tworząc ze swego nazwiska jedna z najcenniejszych marek dyktujących światowe trendy w modzie. Coco Chanel była pierwszą projektantką haute couture, która współpracowała z baletem, teatrem i filmem. Do dzisiaj firma Chanel jest członkiem Chambre Syndicale de la haute Couture et du Pret - a - Porter francuskiego Ministerstwa Przemysłu. Koncern Chanel jest kontrolowany przez rodzinę Werthemier poprzez różne pakiety kontrolne ( Litor Ltd., Parmeco ).

Coco Chanel urodziła się 19 sierpnia 1883 roku we francuskiej miejscowości Saumur. Jest jedną z większych rewolucjonistek świata mody, wykreowane przez nią fasony są modne do dzisiaj. Gdy miała 22 lata zaczeła śpiewać w kawiarniach Moulins i Vichy. Osiem lat później, w Paryżu, otworzyła swój własny sklep z kapeluszami i ubraniami. Po sześciu latach założyła tam swój pierwszy dom mody.
W 1921 stworzyła perfumy- Chanel No.5, które są jednymi z najpopularniejszych na świecie. Pracowała aż do śmierci, która nastąpiła 10 stycznia 1971 roku.